Làm gì để giảm triệu chứng tiêu chảy tức thì mà không cần thuốc?

Tiêu chảy là tình trạng phổ biến mà nhiều người mắc phải, đặc biệt trong mùa hè hoặc khi ăn phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh. Nếu bạn đang thắc mắc làm gì khi bị tiêu chảy, đừng lo lắng! Có nhiều biện pháp đơn giản và hiệu quả để giúp bạn giảm triệu chứng và phục hồi nhanh chóng. Bài viết này sẽ cung cấp các cách chăm sóc cơ thể đúng cách, từ điều chỉnh chế độ ăn uống đến sử dụng các biện pháp tự nhiên an toàn.

Tiêu chảy là gì?

Tiêu chảy là tình trạng khi bạn đi tiêu phân lỏng hoặc nước nhiều lần trong ngày, thường từ 3 lần trở lên. Đây là một vấn đề về tiêu hóa khá phổ biến và có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Trong hầu hết các trường hợp, tiêu chảy kéo dài từ vài ngày đến một tuần và có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Tuy nhiên, trong một số tình huống, tiêu chảy có thể kéo dài hơn và trở nên nghiêm trọng, gây ra tình trạng mất nước, suy nhược cơ thể và cần được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây tiêu chảy

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tiêu chảy, bao gồm:

• Nhiễm khuẩn hoặc virus: Vi khuẩn như E. coli, Salmonella hoặc các loại virus như norovirus và rotavirus có thể xâm nhập vào cơ thể qua thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm, gây ra tiêu chảy.
• Ngộ độc thực phẩm: Khi tiêu thụ thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, bị hỏng hoặc chứa vi khuẩn có hại, bạn có thể bị tiêu chảy.
• Không dung nạp lactose: Một số người có cơ thể không thể tiêu hóa lactose (loại đường có trong sữa), dẫn đến tiêu chảy sau khi uống sữa hoặc các sản phẩm từ sữa.
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Đây là một tình trạng mãn tính của đường ruột, gây ra tiêu chảy xen kẽ với táo bón.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là kháng sinh, có thể làm mất cân bằng hệ vi khuẩn trong đường ruột, gây tiêu chảy.
• Thay đổi chế độ ăn uống: Sự thay đổi đột ngột trong thói quen ăn uống hoặc ăn thức ăn không quen thuộc cũng có thể là nguyên nhân gây tiêu chảy.

Dấu hiệu và triệu chứng của tiêu chảy

Tiêu chảy là một triệu chứng phổ biến trong các vấn đề tiêu hóa, nhưng mức độ nghiêm trọng và biểu hiện của nó có thể thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể. Dưới đây là những dấu hiệu và triệu chứng thường gặp khi bị tiêu chảy, giúp nhận biết sớm để có phương án xử lý phù hợp:

Đi ngoài phân lỏng hoặc nước nhiều lần trong ngày

Phân thường thay đổi từ mềm cho đến hoàn toàn lỏng nước, và số lần đi ngoài có thể nhiều hơn bình thường (từ 3 lần trở lên trong ngày). Trong một số trường hợp, phân có thể có màu sắc bất thường như vàng, xanh, hoặc đen, và có mùi khó chịu.

Đau quặn bụng hoặc co thắt dạ dày

Nhiều người bị tiêu chảy thường cảm thấy đau và co thắt dữ dội ở vùng bụng dưới, khiến họ cảm thấy rất khó chịu. Cơn đau này có thể xuất hiện đột ngột và kéo dài trong suốt quá trình bị tiêu chảy. Mức độ đau có thể từ âm ỉ đến dữ dội tùy theo nguyên nhân gây bệnh.

Cảm giác buồn nôn hoặc nôn mửa

Tiêu chảy thường đi kèm với cảm giác buồn nôn và thậm chí là nôn mửa, đặc biệt khi nguyên nhân gây tiêu chảy là do nhiễm khuẩn, virus hoặc ngộ độc thực phẩm. Buồn nôn và nôn có thể xuất hiện trước hoặc sau khi các triệu chứng tiêu chảy phát sinh, làm tăng sự khó chịu cho người bệnh.

Chướng bụng, đầy hơi

Triệu chứng này thường xuất hiện khi tiêu hóa gặp vấn đề, như do sự tích tụ khí trong dạ dày và ruột. Chướng bụng kèm theo đau bụng là dấu hiệu thường thấy khi tiêu chảy do nhiễm khuẩn hoặc do hội chứng ruột kích thích (IBS).

Sốt nhẹ hoặc sốt cao

Sốt là một dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phải chống lại sự nhiễm trùng. Trong trường hợp tiêu chảy do nhiễm khuẩn hoặc virus, người bệnh có thể bị sốt. Mức độ sốt có thể từ nhẹ đến cao, tùy thuộc vào mức độ nhiễm trùng. Sốt cao kèm theo tiêu chảy có thể là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng, cần được xử lý ngay lập tức.

Mất nước

Mất nước là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của tiêu chảy, đặc biệt khi nó kéo dài hoặc xảy ra ở trẻ nhỏ và người cao tuổi. Khi cơ thể mất quá nhiều nước và chất điện giải qua phân lỏng, sẽ dẫn đến tình trạng mất nước. Các dấu hiệu mất nước bao gồm:

• Khô miệng và khát nước liên tục.
• Da khô, nhăn nheo và mất độ đàn hồi.
• Mệt mỏi, chóng mặt và khó tập trung.
• Giảm lượng nước tiểu, tiểu ít hoặc nước tiểu có màu vàng đậm.
• Ở trẻ nhỏ, có thể có dấu hiệu thóp trũng, mắt trũng và quấy khóc không có nước mắt.

Khi nào tiêu chảy trở nên nguy hiểm?

Mặc dù tiêu chảy thường có thể tự khỏi, nhưng trong nhiều trường hợp, nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Một số dấu hiệu cho thấy tiêu chảy đã trở nên nguy hiểm và cần can thiệp y tế ngay lập tức bao gồm:

• Dấu hiệu mất nước nghiêm trọng: Bao gồm môi khô, giảm đi tiểu, da khô và nhăn nheo, chóng mặt khi đứng lên, mạch nhanh.
• Yếu cơ và mệt mỏi kéo dài: Cơ thể mất nước và chất điện giải khiến người bệnh cảm thấy yếu và kiệt sức.
• Chóng mặt hoặc choáng váng: Đây là biểu hiện của mất nước nghiêm trọng, cơ thể không đủ nước để cung cấp cho hệ thần kinh và tuần hoàn máu.
• Tiêu chảy kéo dài hơn 2 ngày: Nếu tình trạng này không cải thiện sau 48 giờ, đặc biệt là ở trẻ nhỏ và người già, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế.
• Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy: Tiêu chảy ở trẻ sơ sinh là tình trạng rất nghiêm trọng. Khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy kèm theo các dấu hiệu mất nước (thóp lõm, khóc không có nước mắt, ít tiểu,…) thì cần được cấp cứu kịp thời.

Khi bị tiêu chảy nên làm gì để cải thiện?

Tiêu chảy có thể gây ra nhiều phiền toái và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được xử lý đúng cách. Ngoài việc khiến cơ thể mất nước và mệt mỏi, tiêu chảy kéo dài còn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như mất điện giải, suy kiệt. Vì vậy, để khắc phục tình trạng tiêu chảy, bạn cần áp dụng các biện pháp hợp lý. 

Uống nhiều nước

Khi bị tiêu chảy, cơ thể mất đi một lượng lớn nước và chất điện giải, điều này có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng, gây nguy hiểm cho sức khỏe. Vì vậy, việc bổ sung đủ nước là cực kỳ quan trọng. Bạn nên uống ít nhất một ly nước sau mỗi lần đi tiêu lỏng. Những loại nước bạn nên sử dụng bao gồm:

• Nước lọc: Cung cấp độ ẩm cơ bản cho cơ thể.
• Nước dừa: Giàu kali và chất điện giải tự nhiên, giúp bù đắp lượng nước mất đi.
• Dung dịch oresol: Oresol chứa lượng muối và đường với nồng độ phù hợp, giúp cơ thể hấp thụ nước và các chất điện giải tốt hơn. Đặc biệt, oresol cực kỳ hữu ích trong việc ngăn ngừa mất nước khi bị tiêu chảy.

Nghỉ ngơi

Tiêu chảy có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi, mất sức và thậm chí bị suy nhược. Nghỉ ngơi là điều cần thiết để cơ thể có thời gian phục hồi và chiến đấu với tình trạng mất nước, suy giảm dinh dưỡng. Khi cảm thấy đau bụng hoặc các cơn co thắt, bạn có thể:

• Đặt một chiếc khăn ấm hoặc chai nước ấm lên bụng để giảm đau và co thắt.

Nghỉ ngơi trong không gian thoáng mát, yên tĩnh để giúp cơ thể thoải mái hơn.

Sử dụng búp hoặc lá ổi non

Lá ổi non là một bài thuốc dân gian hiệu quả để chữa trị tiêu chảy. Lá ổi chứa hoạt chất giúp làm săn niêm mạc ruột, hạn chế tình trạng phân lỏng. Cách làm như sau:

• Rửa sạch khoảng 7-10 lá ổi non.
• Đun sôi với nước trong khoảng 30 phút.
• Lọc lấy nước, thêm một ít muối để tăng hiệu quả.
• Uống nước này từ 1-2 lần/ngày.

Dùng lá mơ và nụ sim

Theo y học cổ truyền, lá mơ và nụ sim có tác dụng tiêu viêm, sát khuẩn, giúp cải thiện tình trạng tiêu chảy. Cách nấu nước từ lá mơ và nụ sim cũng tương tự như cách dùng lá ổi:

• Lấy một nắm lá mơ và nụ sim.
• Đun sôi với nước trong khoảng 20-30 phút.

Lọc nước và uống.

Nấu nước gạo rang

Nước gạo rang là một phương thuốc tự nhiên được sử dụng rộng rãi để chữa trị tiêu chảy. Nó có tác dụng làm dịu niêm mạc ruột và cải thiện các vấn đề rối loạn tiêu hóa. Để nấu nước gạo rang, bạn thực hiện như sau:

• Cho một ít gạo vào chảo, thêm chút muối.
• Rang đến khi gạo ngả sang màu vàng.
• Đổ nước vào, đun sôi và lọc lấy nước để uống.

Nước gạo rang sẽ giúp cơ thể giảm cảm giác khó chịu và làm giảm tình trạng đi tiêu lỏng.

Sữa chua

Sữa chua chứa nhiều lợi khuẩn có lợi cho đường ruột, đặc biệt là các vi khuẩn Probiotic, giúp cân bằng hệ vi sinh trong đường ruột và hỗ trợ cơ thể chống lại vi khuẩn gây tiêu chảy. Ngoài ra, sữa chua còn giúp sản sinh axit lactic, tạo môi trường ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại.

Bạn nên ăn 2 hũ sữa chua mỗi ngày để cải thiện tình trạng tiêu chảy. Có thể kết hợp sữa chua với chuối chín để tăng hiệu quả. Chuối chứa pectin, một loại chất xơ hòa tan giúp hấp thụ chất lỏng trong ruột và làm giảm tiêu chảy.

Phải làm gì khi trẻ sơ sinh khi bị tiêu chảy?

Dấu hiệu nhận biết trẻ sơ sinh bị tiêu chảy

Tiêu chảy là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến mà trẻ sơ sinh thường gặp phải. Các dấu hiệu nhận biết tiêu chảy ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Phân lỏng hơn bình thường: Trẻ đi ngoài nhiều lần trong ngày với lượng phân lớn, có thể có màu xanh, vàng hoặc đôi khi kèm bọt. Phân có mùi chua hoặc bất thường so với bình thường.
• Đi ngoài nhiều lần: Thay vì đi ngoài 1-2 lần mỗi ngày, trẻ có thể đi ngoài từ 5-10 lần/ngày.
• Trẻ quấy khóc, bỏ bú: Khi bị tiêu chảy, trẻ có thể cảm thấy khó chịu, đau bụng dẫn đến quấy khóc hoặc thậm chí bỏ bú.
• Dấu hiệu mất nước: Đây là dấu hiệu quan trọng cần chú ý. Nếu trẻ có các triệu chứng như môi khô, tiểu ít, nước tiểu sẫm màu hoặc không có nước tiểu trong 6-8 giờ, đây có thể là dấu hiệu của mất nước.

Cách xử lý khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy

Khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy, điều quan trọng là giúp bé duy trì đủ lượng nước và chất điện giải. Dưới đây là những cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị tiêu chảy tại nhà:

Cho bú mẹ thường xuyên: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất giúp cung cấp các chất cần thiết cho trẻ và chống lại mất nước. Khi bé bị tiêu chảy, mẹ cần cho bé bú nhiều hơn, đặc biệt sau mỗi lần bé đi ngoài để bù nước nhanh chóng.

Bổ sung nước và chất điện giải bằng dung dịch ORS: Nếu trẻ bú sữa công thức hoặc đã bắt đầu ăn dặm, bạn có thể bổ sung thêm nước hoặc dung dịch ORS (Oral Rehydration Solution) theo hướng dẫn của bác sĩ. ORS giúp bù đắp lượng nước và điện giải mà trẻ bị mất do tiêu chảy.

Theo dõi tình trạng sức khỏe: Mẹ cần theo dõi sát sao các biểu hiện của trẻ để kịp thời xử lý nếu có dấu hiệu bất thường. Nếu bé vẫn bú tốt, hoạt động bình thường và không có dấu hiệu mất nước, mẹ có thể yên tâm chăm sóc bé tại nhà.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Nếu bé đã bắt đầu ăn dặm, mẹ nên cho bé ăn các thực phẩm dễ tiêu như cháo gạo loãng, cà rốt nấu chín, khoai tây. Đồng thời, tránh cho bé ăn các loại thực phẩm khó tiêu, có nhiều chất béo, đường hoặc gia vị mạnh.

Khi nào cần đưa trẻ sơ sinh đến bác sĩ

Mặc dù tiêu chảy ở trẻ sơ sinh có thể điều trị tại nhà, nhưng trong một số trường hợp, bạn nên đưa bé đến bác sĩ ngay lập tức nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Tiêu chảy kéo dài hơn 24 giờ.
• Mất nước nghiêm trọng: Trẻ không có nước tiểu, môi khô, mắt trũng, khóc không ra nước mắt.
• Sốt cao (trên 38,5°C).
• Phân có máu hoặc màu đen.
• Trẻ quấy khóc liên tục, bỏ bú hoặc không thể ăn uống gì.

Khi gặp tình trạng tiêu chảy, việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp xử lý kịp thời sẽ giúp bạn nhanh chóng khỏi bệnh. Tuy nhiên, nếu tiêu chảy kéo dài hoặc có dấu hiệu nghiêm trọng hơn, bạn nên đi khám bác sĩ để được điều trị kịp thời. Hãy luôn chăm sóc sức khỏe và ăn uống khoa học để phòng ngừa tiêu chảy hiệu quả.