Tiểu sử Nguyễn Văn Linh - Người khai mở đổi mới kinh tế Việt Nam
Nguyễn Văn Linh là một trong những nhân vật lịch sử quan trọng trong hiện đại Việt Nam. Ông đã trải qua nhiều thăng trầm, từ những ngày kháng chiến chống thực dân Pháp đến khi trở thành Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam. Với tầm nhìn xa và khả năng lãnh đạo xuất sắc, ông đã góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới đất nước.
Tiểu sử cố Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh
Nguyễn Văn Linh (tên khai sinh: Nguyễn Văn Cúc; sinh ngày 1 tháng 7 năm 1915 - mất ngày 27 tháng 4 năm 1998) là Tổng bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam trong giai đoạn 1986–1991. Ông được biết đến với bút danh N.V.L., mà theo ông, có nghĩa là "Nói Và Làm", qua những bài viết trong chuyên mục "Những việc cần làm ngay" trên báo Nhân Dân, nhằm đề cập đến các vấn đề xã hội cần khắc phục.
Ông được coi là nhân tố quan trọng trong công cuộc Đổi Mới của Việt Nam, sau khi người tiền nhiệm Trường Chinh khởi xướng. Các phương tiện truyền thông phương Tây còn gọi ông là "Gorbachev của Việt Nam", liên hệ với nhà lãnh đạo Liên Xô đã giới thiệu chính sách Perestroika năm 1985, tuy nhiên, cải cách của ông Linh lại thành công hơn so với Gorbachev.
Tiểu sử cố Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh
Nguyễn Văn Linh sinh ra tại tỉnh Hưng Yên, miền Bắc, nhưng phần lớn cuộc đời ông gắn liền với miền Nam. Ông đã nhiều lần bị thực dân Pháp bắt giữ và giam cầm.
Sau năm 1945, ông được Xứ ủy giao nhiệm vụ trở lại Sài Gòn để lãnh đạo các cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Năm 1962, ông trở thành lãnh đạo Trung ương Cục miền Nam và chỉ đạo chiến lược trong suốt cuộc chiến cho đến khi đất nước thống nhất.
Trước khi giữ chức Tổng bí thư, ông đã trải qua nhiều vị trí trong Trung ương Đảng. Ông được bầu làm Tổng bí thư Đảng vào ngày 18 tháng 12 năm 1986, sau Đại hội VI.
Là một trong những nhà lãnh đạo khởi xướng đường lối đổi mới, ông đã xóa bỏ cơ chế tập trung quan liêu và chuyển sang kinh tế nhiều thành phần theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước.
Năm 1987, ông đã có nhiều phát biểu và viết các bài quan trọng về quan điểm đổi mới, đặc biệt là dưới tiêu đề "Những việc cần làm ngay" nhằm thúc đẩy các thay đổi tích cực trong xã hội Việt Nam.
Dưới sự lãnh đạo của ông, nền kinh tế Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, từ mức lạm phát 774% giảm xuống còn 323,1%, và sau đó chỉ còn 34,7%. Ông cũng đã thúc đẩy quan hệ ngoại giao với các quốc gia, theo phương châm "Việt Nam muốn làm bạn với các nước trên thế giới", góp phần bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc, Nhật Bản, các nước phương Tây, và thiết lập quan hệ với Hàn Quốc và Hoa Kỳ.
Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh
Đồng thời thúc đẩy Việt Nam gia nhập ASEAN vào năm 1995. Ông rời chức Tổng bí thư vào ngày 28 tháng 6 năm 1991 và tiếp tục làm Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương cho đến khi nghỉ hưu vào ngày 29 tháng 12 năm 1997.
Hoạt động và sự nghiệp
Nguyễn Văn Linh, tên thật là Nguyễn Văn Cúc, bí danh là Mười Cúc, sinh ra tại làng Bần, hiện là thôn Yên Phú, xã Giai Phạm, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên. Ông đến từ một gia đình công chức, cha tên là Nguyễn Đức Lan và mẹ là Nguyễn Thị Nghiêm.
Năm 1925, khi còn học tiểu học tại Hà Nội, bà nội và chú ruột Nguyễn Đức Thụ đã đưa Nguyễn Đức Cúc về Hải Phòng học tại trường Bonnan (nay là trường Trung học phổ thông Ngô Quyền).
Ông học lớp đệ nhất bậc Thành chung. Đến năm học 1929-1930, ông được chuyển đến Trường Jean Dupuis. Năm 1929, ông tham gia vào đoàn học sinh do Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tổ chức.
Ngày 1 tháng 5 năm 1930, ông cùng hai bạn học là Nguyễn Văn Thiên và Lê Viên rải truyền đơn cách mạng kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động và bị mật thám bắt. Dù còn trẻ, tòa án thực dân Pháp đã kết án ông 18 tháng tù giam khi mới 15 tuổi.
Vào ngày 26 tháng 1 năm 1931, tòa án đã xử lại ông cùng với 191 tù chính trị khác, trong đó có 72 tù cộng sản, và kết án ông chung thân, lưu đày ra Côn Đảo. Từ đó, ông đã bắt đầu con đường hoạt động cách mạng.
Hoạt động và sự nghiệp của cố tổng bí thư Nguyễn Văn Linh
Tại Côn Đảo, ông có cơ hội gặp gỡ nhiều lãnh đạo của Đảng cũng đang bị giam giữ như Tôn Đức Thắng, Phạm Văn Đồng, và Lê Duẩn. Đầu năm 1932, chi bộ đặc biệt của Đảng được thành lập để lãnh đạo cuộc đấu tranh chống khủng bố.
Ông đã tiếp tục học tập văn hóa, tiếng Pháp và lý luận Mác – Lênin. Ông bị kết án chung thân và đày ra Côn Đảo lần thứ hai nhưng đã được thả vào năm 1936 sau khi Mặt trận Bình dân Pháp lên nắm quyền.
Năm 1936, ông gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương và hoạt động ở Hải Phòng. Tháng 3 năm 1937, Xứ ủy Bắc Kỳ được tái lập tại Hà Nội, nơi ông được giao nhiệm vụ hỗ trợ cơ quan này và sau đó tổ chức lại Thành ủy Hải Phòng.
Trong hội nghị thành lập Thành ủy diễn ra tại Ngõ Đá, phố Cát Dài vào tháng 4 năm 1937, ông được bầu làm Bí thư Thành ủy nhưng từ chối vì chưa là đảng viên. Sau khi trở lại Hà Nội, ông được xác nhận là đảng viên và tiếp tục hoạt động ở Hải Phòng.
Năm 1939, ông tham gia Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố Sài Gòn và sau đó được cử ra Trung Kỳ để lập lại Xứ ủy. Năm 1941, ông bị bắt tại Vinh, kết án 5 năm tù và đày ra Côn Đảo lần thứ hai.
Đến năm 1945, ông hoạt động ở miền Tây Nam Bộ và sau đó ở Sài Gòn - Chợ Lớn, giữ vai trò Bí thư Thành ủy và Bí thư Đặc khu ủy Sài Gòn - Gia Định. Từ năm 1947, ông là Ủy viên Xứ ủy Nam Bộ và đến 1949 là Thường vụ Xứ ủy Nam Bộ.
Sự nghiệp của cố tổng bí thư Nguyễn Văn Linh
Từ 1955 đến 1960, ông làm Bí thư Đặc khu ủy Sài Gòn-Gia Định và từ 1957 đến 1960 là Quyền Bí thư Xứ ủy Nam Bộ. Năm 1960, tại Đại hội Đảng lần thứ III, ông được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng và giữ chức Bí thư và sau đó là Phó Bí thư Trung ương Cục miền Nam. Ông đóng góp lớn cho thắng lợi của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong cuộc chiến tranh Việt Nam.
Trong Chiến tranh Việt Nam, ông là Tổng Bí thư Đảng Nhân dân Cách mạng Việt Nam miền Nam, lãnh đạo cuộc kháng chiến chống lại chính phủ đồng minh của Hoa Kỳ. Ông cũng tổ chức các hoạt động tuyên truyền và huấn luyện điệp viên cho Việt Cộng. Năm 1968, ông chỉ đạo cuộc tấn công Tết Mậu Thân, một bước ngoặt quan trọng trong chiến tranh.
Sau khi chiến tranh kết thúc vào năm 1975, ông được bầu vào Bộ Chính trị của Đảng Cộng sản và trở thành Bí thư Thành ủy Sài Gòn. Năm 1976, khi Thành phố Sài Gòn đổi tên thành Thành phố Hồ Chí Minh, ông được bổ nhiệm làm Bí thư Thành ủy tại đây.
Tháng 12 năm 1976, ông được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị, giữ nhiều vị trí quan trọng cho đến năm 1980. Ông ủng hộ sự chuyển đổi dần dần của khu vực phía nam và có những mâu thuẫn với các đồng nghiệp trong đảng, đặc biệt là Lê Duẩn. Năm 1982, ông bị cách chức khỏi Bộ Chính trị.
Trước Đại hội Đảng lần thứ V, ông xin rút khỏi Bộ Chính trị và trở lại làm Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh.
Hoạt động chính trị của cố tổng bí thư Nguyễn Văn Linh
Từ ngày 12 đến 19 tháng 7 năm 1983, khi Lê Duẩn đang nghỉ tại Liên Xô cũ, một sự kiện quan trọng đã diễn ra tại Đà Lạt. Trong thời gian này, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng và Võ Chí Công đang nghỉ dưỡng tại đây. Nguyễn Văn Linh, lúc bấy giờ là Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, đã tổ chức một hội nghị bí mật, gọi là "Hội nghị Đà Lạt".
Ông và một số giám đốc của các doanh nghiệp hoạt động có lãi đã có những cuộc gặp gỡ với các lãnh đạo cấp cao từ ngày 12 đến 16 tháng 7 để báo cáo tình hình sản xuất và kinh doanh, cũng như trình bày nguyện vọng của mình. Ngày 17 tháng 7, Nguyễn Văn Linh đã mời các lãnh đạo thăm cơ sở chế biến tơ tằm và xí nghiệp chè tại Bảo Lộc.
Đến ngày 19 tháng 7, ông đã có buổi làm việc riêng với các vị lãnh đạo, nơi ông đã chia sẻ những suy nghĩ và cảm xúc của mình. "Hội nghị Đà Lạt" kéo dài đúng một tuần và các ý tưởng từ cuộc họp này đã được Nguyễn Văn Linh vận dụng vào việc chuẩn bị cho văn kiện Đại hội Đảng VI của Đảng Cộng sản Việt Nam, khởi động cho công cuộc Đổi mới của đất nước.
Tại Hội nghị Trung ương 8 khóa V diễn ra vào tháng 8 năm 1985, khi Tổng bí thư Lê Duẩn đang gặp vấn đề về sức khỏe, Trường Chinh, Chủ tịch nước lúc bấy giờ, đã chủ trì phiên họp. Ông và Lê Duẩn đã nhận ra rằng chính sách kinh tế sai lầm đã khiến đất nước rơi vào khủng hoảng.
Cố tổng bí thư Nguyễn Văn Linh với dân
Lúc này, Việt Nam đang phải đối mặt với lệnh cấm vận và tình trạng lạm phát phi mã. Trường Chinh đã ban hành cải cách giá – lương – tiền và bổ nhiệm Nguyễn Văn Linh vào Bộ Chính trị với hy vọng sẽ tìm ra giải pháp cho tình hình kinh tế trước khi Lê Duẩn hồi phục.
Đến tháng 6 năm 1986, Nguyễn Văn Linh được bầu vào Ban Bí thư Trung ương Đảng, Thường trực Ban Bí thư, nhằm chuẩn bị cho việc kế nhiệm Lê Duẩn và chống lại những chính khách bảo thủ trong Đảng.
Ngày 10 tháng 7 năm 1986, Tổng bí thư Lê Duẩn qua đời sau thời gian dài bệnh tật. Trường Chinh quay trở lại vị trí tạm quyền Tổng bí thư. Tại thời điểm Lê Duẩn mất, cải cách giá – lương – tiền đã thất bại, và Việt Nam trải qua tình trạng lạm phát cao lên tới 774%.
Dưới sự lãnh đạo của Trường Chinh, Bộ Chính trị đã tổ chức một cuộc họp vào tháng 8 năm 1986 và đi đến những kết luận quan trọng. Họ nhận ra rằng các chính sách kinh tế của Lê Duẩn đã đưa Việt Nam vào tình trạng trì trệ, từ đó nhấn mạnh cần đổi mới cơ cấu kinh tế và cơ chế quản lý.
Họ cũng thống nhất rằng cần tổ chức một kỳ Đại hội mới để thực hiện cải cách kinh tế. Với tư duy lý luận mới và quá trình khảo nghiệm thực tiễn, Trường Chinh cùng với Nguyễn Văn Linh và tập thể Bộ Chính trị, Ban Bí thư khóa V đã chỉ đạo xây dựng các văn kiện cho Đại hội VI của Đảng.
Tháng 12 năm 1986, tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, Nguyễn Văn Linh được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương, vào Bộ Chính trị và giữ chức Tổng bí thư. Đây là khởi đầu cho thời kỳ Đổi Mới và Cởi Mở của Việt Nam.
Cố tổng bí thư Nguyễn Văn Linh
Tuy nhiên, sau sự kiện Bức tường Berlin, một số đồng minh của Việt Nam như Ceausescu ở Rumani bị lật đổ, và các nhân vật bảo thủ trong Đảng đã tìm cách cản trở tiến trình này.
Ngày 29 tháng 12 năm 1997, sau khi từ chức Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam cùng với ông Đồng và ông Công, Nguyễn Văn Linh chính thức nghỉ hưu để điều trị bệnh tật.
Ông qua đời vào ngày 27 tháng 4 năm 1998, chỉ ba ngày trước kỷ niệm 23 năm giải phóng miền Nam, vì căn bệnh ung thư gan. Ông hưởng thọ 82 tuổi. Lễ quốc tang của ông được tổ chức vào ngày 29 tháng 4 năm 1998 và linh cữu của ông được quàn tại Hội trường Thống Nhất, Thành phố Hồ Chí Minh.
Trong điếu văn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng bí thư Lê Khả Phiêu đã khen ngợi ông Linh là một nhà lãnh đạo tận tụy, đổi mới và sáng tạo, luôn cố gắng hết mình vì Đảng, Nhà nước và nhân dân. Sau lễ tang, ông được an táng tại Nghĩa trang Thành phố Hồ Chí Minh.
Phong tặng và vinh danh
Ông đã được trao tặng Huân chương Sao Vàng cùng nhiều huy chương khác.
Tên của ông đã được sử dụng để đặt tên cho nhiều đường phố và trường học trên khắp Việt Nam.
Phong tặng và vinh danh cố tổng bí thứ Nguyễn Văn Linh
Đường Nguyễn Văn Linh xuất hiện tại nhiều thành phố, bao gồm Hà Nội (nối từ đoạn cắt Nguyễn Văn Cừ - Ngô Gia Tự đến đường Nguyễn Đức Thuận), Thành phố Hồ Chí Minh (kết nối từ Tân Thuận đến đoạn giao với Quốc lộ 1 và tuyến đi Trung Lương), Đà Nẵng (nối sân bay Đà Nẵng với Võ Văn Kiệt), Cần Thơ (kết nối từ Quốc lộ 91B đến đường Quang Trung), Hải Phòng (nối từ Tôn Đức Thắng đến Nguyễn Bỉnh Khiêm), Đồng Hới, Quảng Bình (nối từ đường Lý Thường Kiệt đến đường Hữu Nghị, phường Nam Lý).
Tại quê hương của ông, Đài Phát thanh - Truyền hình Hưng Yên nằm trên con đường mang tên ông, tại số 164 Nguyễn Văn Linh, Hưng Yên.
Một nhà tưởng niệm ông cũng đã được xây dựng tại quê hương.
Tóm lại, cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Văn Linh không chỉ phản ánh sự kiên trì và nghị lực, mà còn là bài học quý giá về tầm nhìn lãnh đạo. Di sản của ông đã định hình lại đất nước và mang lại hy vọng cho các thế hệ tiếp theo. Những quyết định của ông sẽ mãi là nguồn cảm hứng cho dân tộc Việt Nam trong hành trình hướng tới tương lai.