Luật chơi bóng rổ cơ bản - Những điều cần biết trước khi chơi
Bóng rổ không chỉ là môn thể thao hấp dẫn mà còn mang tính chiến thuật cao. Để tham gia và thi đấu hiệu quả, việc nắm vững luật chơi bóng rổ là điều cần thiết. Hãy cùng tìm hiểu những quy tắc cơ bản của bộ môn này ngay sau đây.
Luật về đội thi đấu bóng rổ
Quy định về đội bóng
Trong bóng rổ, các đội phải tuân thủ những quy định cụ thể để đảm bảo tính công bằng. Theo luật của FIBA và NBA, mỗi đội chỉ được phép có 5 cầu thủ chính thức thi đấu trên sân trong mỗi trận. Đội cũng chỉ có thể đăng ký tối đa 12 thành viên, bao gồm các cầu thủ dự bị và đội trưởng.
Ngoài ra, các quy định về cách chơi bóng rổ rất rõ ràng. Người chơi chỉ được phép sử dụng tay để dẫn bóng, ném, chuyền hoặc đẩy bóng. Nếu sử dụng các bộ phận khác như chân, vai hay ngực sẽ bị coi là phạm lỗi. Bất kỳ hành động nào gây va chạm vô tình với đối phương cũng cần được tránh để không vi phạm luật chơi.
Trang phục và vật dụng cá nhân
Các cầu thủ bóng rổ cần mặc áo thun không tay, với đồng phục của đội phải thống nhất một màu đồng bộ ở cả mặt trước và sau. Mỗi cầu thủ có số áo riêng biệt, với kích thước và các chi tiết thiết kế phải tuân theo quy định cụ thể. Khi thi đấu, áo cần được bỏ vào trong quần để tuân thủ đúng tiêu chuẩn thi đấu.
Đội trưởng và huấn luyện viên
Mỗi đội bóng rổ cần có huấn luyện viên trưởng và một trợ lý để đảm bảo chiến thuật và điều hành trận đấu. Trong các trận đấu bóng rổ đường phố, quy định sẽ đơn giản hơn với chỉ một bảng rổ và mỗi đội được phép có tối đa 3 người tham gia thi đấu.
Luật chơi bóng rổ về thời gian thi đấu
Thời gian thi đấu
Theo quy định của Liên đoàn Bóng rổ Quốc tế (FIBA), thời gian thi đấu chính thức cho một trận đấu bóng rổ là 40 phút, được chia thành 4 hiệp, mỗi hiệp kéo dài 10 phút. Thời gian này đủ để đảm bảo trận đấu diễn ra kịch tính, cho phép cả hai đội có nhiều cơ hội ghi điểm và giành chiến thắng.
Nếu kết thúc 4 hiệp mà hai đội vẫn hòa nhau, trận đấu sẽ bước vào hiệp phụ, kéo dài 5 phút mỗi hiệp. Các hiệp phụ có thể diễn ra nhiều lần cho đến khi xác định được đội chiến thắng. Trong các hiệp phụ, hai đội tiếp tục thi đấu theo hướng rổ như đã được quy định ở hiệp thứ 3 và thứ 4.
Thời gian hội ý
Trong mỗi trận đấu, các đội có quyền yêu cầu hội ý để điều chỉnh chiến thuật. Mỗi đội được phép xin hội ý một lần trong ba hiệp đầu và trong mỗi hiệp phụ. Riêng ở hiệp thứ tư, mỗi đội được phép hội ý hai lần.
Mỗi lần hội ý kéo dài 60 giây và thường được huấn luyện viên yêu cầu khi bóng chết hoặc khi đồng hồ dừng lại. Đội không ghi điểm sau một pha ném rổ thành công cũng có quyền yêu cầu hội ý.
Đối với hiệp 1 và hiệp 2, mỗi đội được quyền yêu cầu hội ý tối đa 2 lần. Ở hiệp 3 và hiệp 4, con số này tăng lên thành 3 lần mỗi đội. Trong trường hợp thi đấu ở hiệp phụ, mỗi đội chỉ có một cơ hội hội ý để đảm bảo tính công bằng và duy trì nhịp độ trận đấu.
Thời gian bù giờ
Thời gian bù giờ trong bóng rổ được quy định dựa trên các tình huống cụ thể trong mỗi giải đấu. Nếu có cầu thủ bị chấn thương và trận đấu bị gián đoạn để cấp cứu, thời gian bù giờ sẽ được cộng thêm để bù đắp thời gian gián đoạn đó.
Ngoài ra, thời gian bù giờ cũng có thể được áp dụng khi trận đấu gần kết thúc và một đội cần thêm thời gian để ghi điểm nhằm tìm kiếm cơ hội chiến thắng.
Trong các trận đấu quan trọng, đặc biệt là các trận loại trực tiếp, thời gian bù giờ được sử dụng để xác định kết quả cuối cùng. Thông thường, các hiệp phụ bắt đầu khi bóng thuộc quyền kiểm soát của cầu thủ thực hiện ném biên.
Luật chơi bóng rổ về tình trạng bóng
Luật dẫn bóng
Khi đã kiểm soát bóng, người chơi thực hiện các động tác như đập bóng, hất bóng hoặc lăn bóng, sau đó tiếp tục giữ bóng. Người chơi chỉ được phép chuyền hoặc ném bóng vào rổ khi đã dừng dẫn bóng. Nếu cố gắng dẫn bóng thêm lần nữa, người chơi sẽ phạm lỗi hai lần dẫn bóng.
Một số tình huống vi phạm phổ biến bao gồm: khi dẫn bóng liên tục thực hiện động tác hất bóng trên không, dùng cả hai tay tiếp xúc với bóng cùng lúc, hoặc ngửa tay để đỡ bóng và sau đó tiếp tục dẫn. Trong những trường hợp này, trọng tài sẽ thổi phạt và đội đối phương sẽ nhận quyền ném biên tại vị trí gần nơi vi phạm.
Luật chạy bước
Theo quy tắc cơ bản của bóng rổ, khi một cầu thủ di chuyển mà không giữ chân trụ cố định thì sẽ phạm luật chạy bước. Người chơi có thể bước một hoặc nhiều bước với cùng một chân trong khi chân kia vẫn giữ nguyên điểm tiếp xúc với sàn.
Khi thực hiện động tác chuyền hoặc ném rổ, nếu chân trụ rời khỏi sàn đất mà bóng chưa rời tay, sẽ bị coi là vi phạm. Tương tự, khi dẫn bóng, chân trụ phải giữ nguyên cho đến khi bóng rời tay. Nếu không tuân thủ, trọng tài sẽ thổi phạt và đối phương sẽ được quyền ném biên.
Luật 3 giây
Nếu một cầu thủ thuộc đội kiểm soát bóng đứng quá 3 giây trong khu vực hạn chế của đội bạn mà không rời khỏi, sẽ bị coi là vi phạm. Trọng tài sẽ thổi còi và đối phương được hưởng một quả ném biên ở gần vị trí phạm lỗi. Tuy nhiên, quyền phát biên sẽ không được thực hiện sau bảng rổ.
Luật 5 giây
Khi cầu thủ đang giữ bóng và bị áp sát bởi đối thủ ở khoảng cách dưới 1m, cầu thủ đó phải thực hiện dẫn bóng, chuyền hoặc ném trong vòng 5 giây. Nếu bóng vẫn trong tay sau khoảng thời gian này, sẽ bị thổi phạt. Quy tắc này cũng áp dụng khi cầu thủ nhận bóng từ quả ném biên hoặc ném phạt. Đội đối phương sẽ được hưởng quả ném biên gần vị trí vi phạm.
Luật 8 giây
Một cầu thủ khi kiểm soát bóng trong phần sân nhà phải đưa bóng sang phần sân đối phương trong vòng 8 giây. Nếu không thực hiện kịp, sẽ bị coi là vi phạm và đội đối phương sẽ được quyền ném biên từ vị trí gần nơi vi phạm.
Luật 24 giây
Khi đội có quyền kiểm soát bóng, họ phải thực hiện ném rổ trong vòng 24 giây. Nếu không, trọng tài sẽ thổi phạt và đối phương được quyền ném biên tại vị trí phạm lỗi, ngoại trừ việc phát biên ngay sau bảng rổ.
Luật bóng trở lại sân
Khi một cầu thủ kiểm soát bóng ở phần sân đối phương, bóng không được phép quay trở lại phần sân của đội mình. Nếu điều này xảy ra, sẽ bị coi là vi phạm và đội đối phương sẽ được quyền ném biên dọc từ giữa sân.
Luật can thiệp vào bóng
Có một số quy tắc cần tuân theo khi ném bóng để tránh vi phạm luật can thiệp:
- Khi bóng đang trên đà rơi xuống và ở vị trí trên hoặc ngang vòng rổ, không cầu thủ nào được phép chạm vào.
- Khi bóng đã vào trong rổ, cầu thủ phòng thủ không được chạm vào bóng hoặc vòng rổ.
- Khi bóng chạm vào vòng rổ sau cú ném, không cầu thủ nào được chạm vào bảng hoặc rổ.
Nếu cầu thủ tấn công vi phạm, điểm sẽ không được tính và đội đối phương sẽ có quyền ném biên từ đường ném phạt kéo dài. Nếu cầu thủ phòng thủ vi phạm, đội tấn công sẽ được hưởng 1, 2, hoặc 3 điểm tùy vào vị trí ném rổ ban đầu. Nếu cả hai đội cùng vi phạm, trận đấu sẽ tiếp tục bằng cách nhảy tranh bóng.
Luật thi đấu bóng rổ
Nhảy tranh bóng
Khi trọng tài tung bóng giữa hai cầu thủ của hai đội để tranh bóng, tình huống này được gọi là “nhảy tranh bóng.”
Nhảy tranh bóng xảy ra trong các trường hợp như: bắt đầu mỗi hiệp đấu, khi cả hai đội cùng giữ bóng, khi hai đội cùng vi phạm luật, khi không xác định được cầu thủ chạm bóng cuối cùng, hoặc khi bóng bị kẹt trên bảng rổ và các tình huống tương tự.
Cách chơi bóng rổ
Luật chơi bóng rổ quy định rằng trong suốt trận đấu, cầu thủ chỉ được dùng tay để thực hiện các động tác chơi bóng, bao gồm chuyền, ném, vỗ, lăn hoặc dẫn bóng theo bất kỳ hướng nào.
Ngoài ra, luật cũng cấm sử dụng chân để đá bóng, chặn bóng hoặc thực hiện các động tác liên quan khác. Người chơi cũng không được phép luồn tay từ phía dưới rổ để tác động vào bóng khi đang chuyền hoặc ném vào rổ.
Cách tính điểm trong bóng rổ
Điểm số trong bóng rổ được tính theo các nguyên tắc sau:
- Bóng được tính điểm khi đi qua vòng rổ từ trên xuống.
- Mỗi quả ném phạt được tính 1 điểm.
- Cú ném từ khu vực trong vòng tròn 6m23 tính 2 điểm.
- Cú ném từ ngoài khu vực 6m23 tính 3 điểm.
- Nếu cầu thủ vô tình đẩy bóng vào rổ của đội mình, đối phương sẽ được hưởng 2 điểm.
- Tuy nhiên, nếu cầu thủ cố ý ném bóng vào rổ của đội mình, điểm sẽ không được tính và được coi là phạm luật.
Phát bóng biên
Theo quy định bóng rổ, khi bóng ra ngoài biên trong khi trận đấu diễn ra, đội đối phương sẽ được quyền phát bóng từ vị trí gần điểm mà bóng ra ngoài. Tuy nhiên, phát bóng biên không được thực hiện ngay sau bảng rổ.
Ném phạt trong bóng rổ
Luật mới nhất quy định rằng cầu thủ phạm lỗi sẽ phải thực hiện ném phạt. Trong trường hợp có lỗi kỹ thuật, đội trưởng sẽ quyết định ai trong đội thực hiện quả ném phạt.
Số quả ném phạt và quyền sở hữu bóng phụ thuộc vào tổng số lỗi trong trận đấu. Người ném phạt phải đứng sau vạch ném phạt, nằm ở giữa vòng tròn, và có thể dùng bất kỳ kỹ thuật nào để ném bóng vào rổ.
Lưu ý rằng bóng phải được ném đi trong vòng 5 giây kể từ khi trọng tài giao bóng cho người ném để đảm bảo tính liên tục và công bằng trong trận đấu.
Thay người
Theo quy định, các đội có thể thay đổi một hoặc nhiều cầu thủ cùng lúc khi bóng chết, đồng hồ đã dừng và các thủ tục đã được trọng tài thông qua.
Việc thay người phải được thực hiện nhanh chóng để đảm bảo trận đấu diễn ra liên tục mà không bị gián đoạn quá lâu.
Luật chơi bóng rổ về cách tính điểm
Cách tính điểm cho cú ném thường
Trong bóng rổ, cú ném thường là động tác ném bóng từ bên trong vạch ba điểm của đối phương trước khi bóng được thả.
Nếu cú ném này thành công, đội của cầu thủ sẽ được cộng 2 điểm. Vạch ba điểm được xác định là vị trí cách 23 feet 9 inches từ tâm của vạch cuối sân, nằm dưới rổ của mỗi đội.
Cách tính điểm cho cú ném phạt
Trong bóng rổ, đội sẽ được hưởng ném phạt tùy theo loại lỗi mà đối thủ phạm phải. Nếu cầu thủ đang ném bị phạm lỗi, đội có thể được quyền ném phạt từ 2 đến 3 lần.
Đối với các lỗi chưa dẫn đến ném phạt ngay, số lần lỗi sẽ được tích lũy cho đến khi đội đạt đủ số lần cần thiết và được hưởng quả ném phạt theo quy tắc “1 và 1.” Nếu cầu thủ ném thành công quả đầu tiên, anh ta sẽ tiếp tục ném quả thứ hai; nếu không thành công, bóng sẽ được trả về sân thi đấu.
Theo luật, mỗi quả ném phạt thành công mang lại 1 điểm. Trong các giải chuyên nghiệp, cầu thủ thường tránh phạm lỗi để không cho đối thủ cơ hội ghi điểm qua các quả ném phạt.
Nếu một cầu thủ vô tình đưa bóng vào rổ của đội mình, đối phương sẽ được cộng thêm 2 điểm.
Ngược lại, nếu cầu thủ cố ý ném bóng vào rổ của đội mình, đó sẽ bị xem là phạm luật và bóng sẽ không được tính điểm. Tương tự, nếu cầu thủ vô tình đưa bóng vào rổ từ phía dưới, hành động này cũng bị coi là vi phạm.
Cách tính điểm cho cú ném xa
Mọi cú ném bóng thực hiện từ ngoài vạch ba điểm của đối thủ sẽ mang lại 3 điểm nếu thành công. Cầu thủ có thể đứng hoặc bước qua vạch ba điểm sau khi thả bóng, nhưng để cú ném hợp lệ, ít nhất một chân của cầu thủ phải nằm ngoài vạch ba điểm trước khi thực hiện cú ném.
Luật chơi bóng rổ về các lỗi
Lỗi va chạm
Lỗi va chạm trong bóng rổ xảy ra khi cầu thủ thực hiện các hành vi như chặn người, đẩy, nắm giữ, hoặc đánh tay trái phép. Đây là những lỗi phổ biến trong quá trình thi đấu, thường diễn ra khi cầu thủ tranh chấp bóng.
Mặc dù cầu thủ có thể không cố tình gây lỗi, nhưng những hành động này vẫn có thể khiến trọng tài thổi phạt. Quy định này nhằm đảm bảo sự công bằng và an toàn cho các cầu thủ trong trận đấu.
Lỗi phản tinh thần thể thao
Lỗi phản tinh thần thể thao là lỗi cá nhân của cầu thủ khi, theo đánh giá của trọng tài, hành động của họ không nhằm mục đích chơi bóng mà cố ý va chạm mạnh hoặc không tôn trọng đối phương.
Nếu một cầu thủ vi phạm lỗi này nhiều lần và hành vi bị coi là không tôn trọng tinh thần thể thao, cầu thủ đó có thể bị truất quyền thi đấu.
Lỗi hai bên
Khi hai cầu thủ cùng vi phạm lỗi hoặc va chạm với nhau cùng lúc, tình huống này được xem là lỗi hai bên. Mỗi cầu thủ sẽ bị tính một lỗi cá nhân, nhưng không có quả ném phạt nào được thực hiện. Cách xử lý chi tiết có thể thay đổi tùy theo quy định của giải đấu hoặc tổ chức.
Lỗi truất quyền thi đấu
Hành vi phản tinh thần thể thao từ huấn luyện viên, cầu thủ chính thức, cầu thủ dự bị, hoặc bất kỳ ai đi cùng đội có thể bị coi là vi phạm lỗi phản tinh thần thể thao. Một cầu thủ sẽ bị truất quyền thi đấu nếu vi phạm hai lần lỗi này.
Quy định này nhấn mạnh tầm quan trọng của tinh thần thể thao và thái độ tôn trọng trong trận đấu, nhằm duy trì môi trường thi đấu công bằng và tích cực.
Lỗi kỹ thuật
Lỗi kỹ thuật bao gồm các hành vi như không chấp nhận sự nhắc nhở của trọng tài, thiếu tôn trọng đối với trọng tài hoặc đối thủ, sử dụng ngôn ngữ hoặc hành động xúc phạm, kích động khán giả, trêu chọc đối phương, hoặc gây trì hoãn trận đấu.
Ngoài ra, lỗi phòng thủ và lỗi tấn công cũng là các lỗi kỹ thuật, thường xảy ra khi cầu thủ thực hiện sai kỹ thuật dẫn bóng hoặc ném rổ.
Cầu thủ phạm 5 lỗi
Nếu một cầu thủ phạm 5 lỗi trong trận đấu, bao gồm cả lỗi cá nhân và lỗi kỹ thuật, trọng tài sẽ yêu cầu cầu thủ đó rời sân. Đội bóng phải thay thế cầu thủ này trong vòng 30 giây để đảm bảo trận đấu không bị gián đoạn và đội luôn đủ người trên sân, duy trì sự công bằng.
Lỗi đồng đội
Khi các cầu thủ trong cùng một đội phạm lỗi liên tục trong một hiệp, đó được coi là lỗi đồng đội. Nếu một đội phạm 4 lỗi đồng đội trong một hiệp, đội đó sẽ bị phạt.
Hình phạt này có thể là trao quyền ném phạt cho đối thủ hoặc các hình phạt khác tùy thuộc vào quy định cụ thể của giải đấu. Lỗi đồng đội nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đoàn kết và tinh thần thể thao giữa các thành viên trong đội.
Đội thua và bị truất quyền thi đấu
Hành vi phản tinh thần thể thao của huấn luyện viên, cầu thủ, hoặc các thành viên đi cùng đội có thể bị coi là lỗi phản tinh thần thể thao.
Nếu cầu thủ vi phạm lỗi này hai lần, anh ta sẽ bị truất quyền thi đấu, điều này có thể ảnh hưởng đến tinh thần của đội và làm giảm tính tích cực trong trận đấu. Quy định này nhằm đảm bảo rằng bóng rổ được chơi trong một môi trường công bằng, có tinh thần thể thao và đạo đức.
Hiểu rõ luật chơi bóng rổ không chỉ giúp bạn thi đấu tự tin mà còn nâng cao kỹ năng chơi bóng. Hãy luôn tuân thủ các quy tắc để tận hưởng trọn vẹn niềm vui từ môn thể thao này.
- Tags:
- Luật chơi