lưu ly

By Admin 07/11/2023 0

Bách khoa toàn thư banh Wikipedia

Lapis lazuli

Một khối lapis lazuli nhập tình trạng đương nhiên kể từ Afghanistan

Bạn đang xem: lưu ly

Thông tin yêu chung
Thể loạiĐá đổi thay chất
Công thức hóa họcHỗn thích hợp của khoáng hóa học với bộ phận chủ yếu lazurit
Nhận dạng
MàuXanh lam, đốm với white color của can xi và pyrit
Dạng thông thường tinh anh thểĐặc, to
Vết vỡKhông đồng đều
Độ cứng Mohs5–5.5
ÁnhMờ
Màu vết vạchxanh nhạt
Tỷ trọng riêng2.7–2.9
Chiết suất1.5
Các điểm sáng khácCác đổi thay thể nhập bộ phận đưa đến sự khác lạ rộng lớn về những độ quý hiếm bên trên.

Lapis lazuli (), còn gọi tắt là lapis, hoặc ngọc lưu ly, là một trong những đá đổi thay hóa học color lam đậm, được sử dụng như đá phân phối quý có mức giá trị cao kể từ thời cổ xưa dựa vào sắc tố bùng cháy rực rỡ của chính nó.

Từ khoảng chừng đầu thiên niên kỷ 7 TCN, lapis lazuli đang được khai quật bên trên khu vực mỏ Sar-i Sang[1][2] ở Shortugai (ngày ni nằm trong tỉnh Takhar) và những mỏ không giống ở tỉnh Badakhshan hướng đông bắc Afghanistan ngày này.[3]

Lapis lazuli đặc biệt rất được quan tâm bên trên văn minh lưu vực sông chặn (3300-1900 TCN).[4][5][6] Các cổ vật thực hiện kể từ lapis lazuli đem niên đại khoảng chừng 7570 TCN đang được nhìn thấy bên trên di tích lịch sử Bhirrana thượng cổ nhất nhập chống.[7] Hạt lapis được nhìn thấy trong số phần mộ thời kỳ đồ dùng đá mới nhất ở di tích lịch sử Mehrgarh (ngày ni nằm trong Pakistan), sản phẩm Kavkaz, cho tới tận Mauritanie ở Tây Phi.[8] Nó cũng khá được dùng nhập mặt mũi nạ của Tutankhamun (1341-1323 TCN).[9]

Vào cuối của thời trung thế kỉ, lapis lazuli chính thức được xuất khẩu thanh lịch châu Âu, bên trên phía trên nó được nghiền trở nên bột nhằm thực hiện color lam sẫm, loại color vẽ thời thượng và nhiều tiền nhất trong số sắc lam. Màu lam sẫm được không ít họa sỹ rộng lớn nhập giai đoạn Phục hưng và Baroque dùng, như Masaccio, Perugino, Titian và Vermeer, và thông thường được thích hợp nhằm lên color ăn mặc quần áo của anh hùng trung tâm trong số hình ảnh, nhất là Trinh phái nữ Maria.

Ngày ni, vùng mỏ Đông Bắc Afghanistan vẫn là một trong những mối cung cấp khai quật lapis lazuli cần thiết. Nó cũng khá được khai quật bên trên những mỏ phía tây Hồ Baikal ở Nga, và ở sản phẩm núi Andes ở Chile, cùng theo với một số trong những lượng nhỏ không giống tới từ Angola; Argentina; Myanmar; Pakistan; Canada; Ý, chặn Độ; và Mỹ.[10]

Từ nguyên[sửa | sửa mã nguồn]

Lapis nhập giờ đồng hồ Latin Có nghĩa là "đá", còn lazuli là một trong những dạng của kể từ lazulum nhập giờ đồng hồ Latin trung đại, đem xuất xứ kể từ giờ đồng hồ Ả Rập لاجورد lājaward, bắt mối cung cấp kể từ لاجورد lājevard nhập giờ đồng hồ Ba Tư, Có nghĩa là "bầu trời" hoặc "trời/ thiên giới". Trong lịch sử hào hùng, lapis lazuli cũng khá được khai quật ở vùng Lājevard, Ba Tư cổ. Từ ông tơ tương tác này, Lazulum là xuất xứ của những kể từ đem nghĩa "màu xanh/ xanh xao lam" trong không ít ngữ điệu, như azul nhập giờ đồng hồ Tây Ban Nha và giờ đồng hồ Bồ Đào Nha, azzurro nhập giờ đồng hồ Ý, azure nhập giờ đồng hồ Pháp và giờ đồng hồ Anh.[11][12]

Khoa học tập và ứng dụng[sửa | sửa mã nguồn]

  • Mẫu vật kể từ mỏ Sar-i Sang ở Afghanistan, điểm khai quật lapis lazuli kể từ thiên niên kỷ loại 7 TCN

    Mẫu vật kể từ mỏ Sar-i Sang ở Afghanistan, điểm khai quật lapis lazuli kể từ thiên niên kỷ loại 7 TCN

  • Một khối lapis lazuli được tấn công bóng

    Một khối lapis lazuli được tấn công bóng

  • Bột color lam sẫm thực hiện kể từ lapis lazuli. Sắc xanh xao nhiều tiền nhất ở thời Phục hưng, thông thường được thích hợp nhằm lên color áo quần của Thiên thần hoặc Trinh phái nữ Mary

    Bột color lam sẫm thực hiện kể từ lapis lazuli. Sắc xanh xao nhiều tiền nhất ở thời Phục hưng, thông thường được thích hợp nhằm lên color áo quần của Thiên thần hoặc Trinh phái nữ Mary

  • Mặt dây chuyền sản xuất gắn lapuli lapuli và vàng thế kỷ XIX

    Mặt dây chuyền sản xuất gắn lapuli lapuli và vàng thế kỷ XIX

Thành phần[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phần cần thiết nhất của lapis lazuli là lazurit (25% cho tới 40%),[13] một loại khoáng hóa học silicat feldspathoid đem công thức (Na,Ca)8(AlSiO4)6(S,SO4,Cl)1-2.[14] Hầu không còn lapis lazuli cũng chứa chấp calci (màu trắng), sodalit (màu xanh), và pyrit (màu vàng kim). Một số hình mẫu lapis lazuli đem chứa chấp augit, diopside, enstatit, mica, hauynit; hornblend, nosean và loellingit geyerit nhiều sulfur.

Lapis lazuli thông thường xuất hiện nay nhập đá đá hoa tinh anh thể tự quy trình đổi thay hóa học xúc tiếp.

Nguồn gốc[sửa | sửa mã nguồn]

Lapis lazuli được nhìn thấy nhập đá vôi ở thung lũng sông Kokcha nằm trong tỉnh Badakhshan ở hướng đông bắc Afghanistan, điểm mỏ đem Sar-e-Sang đang được khai quật kể từ rộng lớn 6.000 năm.[15] Afghanistan là mối cung cấp cung ứng lapis lazuli cho tới Ai Cập cổ xưa và Lưỡng Hà, gần giống văn minh Hy Lạp và La Mã trong tương lai. Lapis được mang lại Ai Cập cổ xưa trải qua kinh doanh với Lưỡng Hà. Tại thời kỳ đỉnh điểm văn minh lưu vực sông chặn nhập năm 2000 TCN, nằm trong địa Harappan, lúc bấy giờ gọi là Shortugai, được xây dựng ngay sát khu vực mỏ lapis.[8]

Ngoài những mỏ ở Afghanistan, lapis cũng khá được khai quật bên trên sản phẩm Andes (gần Ovalle, Chile); và bên trên mỏ Tultui Lazurite về phía tây của Hồ Baikal ở Siberia, Nga. Một con số nhỏ rộng lớn được khai quật ở Angola; Argentina; Myanmar; Pakistan; Canada; Ý, chặn Độ; và Mỹ (tại California và Colorado).[10]

Ứng dụng và hóa học thay cho thế[sửa | sửa mã nguồn]

Lapis hoàn toàn có thể tấn công bóng được và thực hiện trở nên đồ dùng trang sức quý, vấp xung khắc, vỏ hộp, cẩn, đồ dùng tô điểm, tượng nhỏ và bình. Nó cũng khá được sử dụng nhập tô điểm thiết kế bên trong và hoàn mỹ dự án công trình phong cách xây dựng. Hai cột tô điểm năng lượng điện thờ nhập Nhà thờ chủ yếu tòa Thánh Isaac bên trên St.Petersburg được tạo kể từ lapis. Vào thời Phục hưng, Lapis được nghiền và xử lý nhằm thực hiện bột color lam sẫm sử dụng nhập giành tô dầu và bích họa.[16] Đến thời điểm đầu thế kỷ trăng tròn, lapis không hề được dùng nhập hội họa nữa tuy nhiên thay vì hóa học tổ hợp chất hóa học rẻ rúng rộng lớn.

Lapis lazuli tổ hợp được tạo ra thương nghiệp thông quá quy trình Gilson, dùng để làm đưa đến color lam sẫm tự tạo và thủy phân kẽm phosphat.[17] Nó cũng hoàn toàn có thể được thay vì spinel, sodalit, jasper nhuộm color hoặc howlit.[18]

Lịch sử và nghệ thuật[sửa | sửa mã nguồn]

Trong trái đất cổ đại[sửa | sửa mã nguồn]

Hình thể người phụ phái nữ Naqada I (Ai Cập), khoảng chừng 3700 năm vừa qua Công vẹn toàn. Hài cốt với lớp phủ Lapis ở Badakhshan.

Lapis lazuli đang được khai quật ở Afghanistan và xuất khẩu thanh lịch Địa Trung Hải và Nam Á Tính từ lúc thời đồ dùng đá mới nhất,[19] dọc từ tuyến thương nghiệp cổ thân thiện Afghanistan và văn minh sông chặn kể từ thiên niên kỷ loại 7 TCN. Hạt lapis lazuli đang được nhìn thấy bên trên Mehrgarh, một vị trí Đá mới nhất ngay sát Quetta ở Pakistan, và bên trên những khu vực tấp tểnh cư thiên niên kỷ 4 ở Bắc Lưỡng Hà, và ở Khu di tích lịch sử Đồ đồng Shahr-e Sukhteh ở Đông Nam Iran (thiên niên kỷ 3 TCN). Tại khu vực Lăng mộ Hoàng gia ở trở nên Ur của Sumer, người tao tìm ra một con cái dao găm đem cán lapis, một chiếc chén bát cẩn lapis, phù chú, phân tử cườm, và những cụ thể cẩn lông mi và râu bên trên tượng, đem niên đại kể từ thiên niên kỷ 3 TCN.[19]

Lapis cũng khá được dùng thịnh hành thực hiện con cái vết và đồ dùng trang sức quý bên trên Lưỡng Hà cổ xưa vì thế người Akkad, Assyria, và Babylon. Nó được nhắc tới rất nhiều lần nhập sử đua Gilgamesh (thế kỷ 17-18 TCN), một trong mỗi kiệt tác văn học tập cổ nhất từng được nghe biết. Bức tượng Ebih-Il kể từ thiên niên kỷ loại 3 TCN đem tròng đôi mắt cẩn lapis, được nhìn thấy bên trên TP.HCM cổ Mari, Syria ngày này, hiện nay đang rất được trưng bày ở Louvre.[20]

Ở Ai Cập cổ xưa, lapis lazuli thông thường được sử dụng thực hiện phù chú và đồ dùng trang sức quý. Đồ trang sức quý Lapis đang được nhìn thấy trong số cuộc khai thác của di tích lịch sử Ai Cập chi phí sử Naqada (3300-3100 TCN). Các bức phù điêu thời Thutmosis III (1479-1429 TCN) bên trên quần thể đền rồng Karnak thể hiện nay cảnh căn nhà vua được cống hấp thụ những miếng lapis lazuli. Cleopatra vẫn dùng bột lapis lazuli nhằm thực hiện color make up đôi mắt.[20]

Xem thêm: boy love h+

Đồ trang sức quý vì thế lapis lazuli cũng khá được nhìn thấy bên trên Mykenai, là dẫn chứng cho tới mối quan hệ thương nghiệp thân thiện người Mykenai và văn minh Ai Cập và phương Đông.[21]

Từ cuối thời cổ xưa cho tới cuối thời Trung cổ, lapis lazuli thông thường được gọi là sapphire (sapphirus nhập giờ đồng hồ latinh, sappir nhập giờ đồng hồ Hebrew);[22] song, cần thiết phân biệt nó với đá saphir ngày này vốn liếng là một trong những loại corundum màu xanh lá cây. Nhà khoa học tập người Hy Lạp Theophrastus tế bào mô tả nhập sách về đá rằng "sapphirus lốm đốm vàng," phù phù hợp với điểm sáng của lapis lazuli.[23]

Trong Cựu Ước có tương đối nhiều cụ thể nhắc tới "sapphire", tuy nhiên đa số những học tập fake nhận định rằng nhiều năng lực này đó là lapis lazuli, tự sapphire không được nghe biết trước thời Đế quốc La Mã. Ví dụ, Exodus 24:10: "Và chúng ta thấy Đức Chúa Trời của Israel, bên dưới chân Ngài lát đá sapphire..." Thuật ngữ được dùng nhập Kinh Thánh giờ đồng hồ Latinh ở đấy là "lapidus sapphiri", thuật ngữ chỉ lapis lazuli.[24] Các bạn dạng dịch văn minh của Kinh thánh, như bạn dạng dịch Cuộc sinh sống mới nhất phiên loại nhị,[25] đều dịch là lapis lazuli nhập đa số những tình huống chứ không sapphire.

Ngọc lưu ly cũng khá được nhắc tới nhập Kinh Phật. Dược Sư Như Lai Bổn Nguyện Kinh chép: "về phương Đông cơ hội trái đất Ta Bà khoảng chừng 10 hằng hà rơi Phật phỏng đem cõi Phật thương hiệu là Tịnh Lưu Ly, thương hiệu của Đức Phật này đó là Dược Sư Lưu Ly Quang Như Lai".[26] Theo tầm cỡ, Phật Dược Sư (tiếng Phạn: Bhaisajya-guru Vaidurya-prabharajyah) trong những lúc tu hành Bồ tát đạo vẫn vạc 12 đại nguyện giải trừ dịch đau đớn cho tới bọn chúng sinh, sau khoản thời gian trở nên Phật ông trụ ở trái đất Tịnh lưu ly, bên trên thân thiện hiển lộ khả năng chiếu sáng lưu ly nhập trong cả.[27] Ông thông thường được tế bào mô tả nhập thế thiền tấp tểnh, tay trái khoáy cố gắng bình dung dịch color lưu ly.[28]

Gallery[sửa | sửa mã nguồn]

  • Mặt đá trang sức quý vì thế lapis lazuli. Lưỡng Hà k. 2900 TCN.

    Mặt đá trang sức quý vì thế lapis lazuli. Lưỡng Hà k. 2900 TCN.

  • Một hình mẫu chén bát lapis lazuli ở Iran (k. cuối thiên niên kỷ 3 - đầu thiên niên kỷ 2 TCN)

    Một hình mẫu chén bát lapis lazuli ở Iran (k. cuối thiên niên kỷ 3 - đầu thiên niên kỷ 2 TCN)

  • Bức tượng Ebih-Il khoảng chừng thế kỷ 25 TCN với tròng đôi mắt cẩn lapis lazuli

    Bức tượng Ebih-Il khoảng chừng thế kỷ 25 TCN với tròng đôi mắt cẩn lapis lazuli

  • Tsarevich (trứng Fabergé). Các hình tiết vàng chứa đựng những khớp, thực hiện cho tới trứng coi như thể nó được vấp xung khắc từ là một khối có một không hai của lapis lazuli

    Tsarevich (trứng Fabergé). Các hình tiết vàng chứa đựng những khớp, thực hiện cho tới trứng coi như thể nó được vấp xung khắc từ là một khối có một không hai của lapis lazuli

  • Mặt nạ của Tutankhamun (1341-1323 TCN). Chi tiết lông mi được cẩn vì thế lapis lazuli.

    Mặt nạ của Tutankhamun (1341-1323 TCN). Chi tiết lông mi được cẩn vì thế lapis lazuli.

  • Bình thực hiện kể từ lapis lazuli, cao 2m. hướng dẫn tàng Nhà nước Hermitage ở Saint Petersburg, Nga. Thế kỷ 19.

    Bình thực hiện kể từ lapis lazuli, cao 2m. hướng dẫn tàng Nhà nước Hermitage ở Saint Petersburg, Nga. Thế kỷ 19.

  • Tranh tô thủy xung khắc bên trên lapis lazuli, thời căn nhà Thanh, Trung Quốc (1644-1912).

    Tranh tô thủy xung khắc bên trên lapis lazuli, thời căn nhà Thanh, Trung Quốc (1644-1912).

  • Osiris bên trên trụ lapis lazuli ở thân thiện, được canh phòng vì thế Horus phía bên trái và Isis ở bên phải, triều đại loại 22, Louvre.

    Osiris bên trên trụ lapis lazuli ở thân thiện, được canh phòng vì thế Horus phía bên trái và Isis ở bên phải, triều đại loại 22, Louvre.

  • Cô gái treo hoa tai ngọc trai (1665) của Johannes Vermeer, dùng color lam sẫm thực hiện kể từ lapis lazuli.

    Xem thêm: chỉ yêu mình em

    Cô gái treo hoa tai ngọc trai (1665) của Johannes Vermeer, dùng color lam sẫm thực hiện kể từ lapis lazuli.

  • Voi xung khắc kể từ lapis lazuli rất tốt đem lẫn lộn pyrit gold color, Đế quốc Mogul. (chiều dài: 8 cm (3,1 in))

    Voi xung khắc kể từ lapis lazuli rất tốt đem lẫn lộn pyrit gold color, Đế quốc Mogul. (chiều dài: 8 cm (3,1 in))

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ David Bomford and Ashok Roy, A Closer Look- Colour (2009), National Gallery Company, London, (ISBN 978-1-85709-442-8)
  2. ^ Lafont, Bertrand; Tenu, Aline; Clancier, Philippe; Joannès, Francis (2017). “1”. De Gilgamesh à Artaban (3300-120 av. J.-C.) (bằng giờ đồng hồ Pháp). Paris: Belin. tr. 1040. ISBN 978-2-7011-6490-8. MES.
  3. ^ Moorey, Peter Roger (1999). Ancient Mesopotamian Materials and Industries: the Archaeological Evidence. Eisenbrauns. tr. 86–87. ISBN 978-1-57506-042-2.
  4. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không tồn tại nội dung nhập thẻ ref mang tên :02
  5. ^ Sarkar, Anindya; Mukherjee, Arati Deshpande; Bera, M. K.; Das, B.; Juyal, Navin; Morthekai, P..; Deshpande, R. D.; Shinde, V. S.; Rao, L. S. (25 mon 5 năm 2016). “Oxygen isotope in archaeological bioapatites from India: Implications đồ sộ climate change and decline of Bronze Age Harappan civilization”. Scientific Reports (bằng giờ đồng hồ Anh). 6 (1): 26555. Bibcode:2016NatSR...626555S. doi:10.1038/srep26555. ISSN 2045-2322. PMC 4879637. PMID 27222033. S2CID 4425978.
  6. ^ DIKSHIT, K.N. (2012). “The Rise of Indian Civilization: Recent Archaeological Evidence from the Plains of 'Lost' River Saraswati and Radio-Metric Dates”. Bulletin of the Deccan College Research Institute. 72/73: 1–42. ISSN 0045-9801. JSTOR 43610686.
  7. ^ “Excavation Bhirrana | ASI Nagpur”. excnagasi.in. Truy cập ngày 21 mon 8 năm 2020.
  8. ^ a b Bowersox & Chamberlin 1995
  9. ^ Alessandro Bongioanni & Maria Croce
  10. ^ a b “"All about colored gemstones," the International Colored Gemstones Association”. Bản gốc tàng trữ ngày 24 mon 7 năm 2014. Truy cập ngày 13 tháng bốn năm 2018.
  11. ^ Senning, Alexander (2007). “lapis lazuli (lazurite)”. Elsevier's Dictionary of Chemoetymology. Amsterdam: Elsevier. tr. 224. ISBN 978-0-444-52239-9.
  12. ^ Weekley, Ernest (1967). “azure”. An Etymological Dictionary of Modern English. New York: Dover Publications. tr. 97.
  13. ^ Mindat entry relating đồ sộ lapis lazuli
  14. ^ Mindat – Lazurite
  15. ^ Oldershaw 2003
  16. ^ Roderick Conway Morris (ngày 18 mon 8 năm 2015). “Lapis Lazuli and the History of 'the Most Perfect' Color”. The Thủ đô New York Times. Truy cập ngày 15 tháng bốn năm 2018.
  17. ^ Read, Peter (2005). Gemmology, Elsevier, p. 185. ISBN 0-7506-6449-5
  18. ^ Lapis lazuli Lưu trữ 2019-10-27 bên trên Wayback Machine, Gemstone Buzz.
  19. ^ a b Moorey, Peter Roger (1999). Ancient mesopotamian materials and industries: the archaeological evidence. Eisenbrauns. tr. 86–87. ISBN 978-1-57506-042-2.
  20. ^ a b Claire, Iselin. “Ebih-Il, the Superintendent of Mari”. Musée du Louvre. Truy cập ngày 10 mon 10 năm 2012.
  21. ^ Alcestis Papademetriou, Mycenae, John S. Latsis Public Benefit Foundation, năm ngoái, p. 32.
  22. ^ Schumann, Walter (2006) [2002]. “Sapphire”. Gemstones of the World. trans. Annette Englander & Daniel Shea (ấn bạn dạng 3). New York: Sterling. tr. 102. In antiquity and as late as the Middle Ages, the name sapphire was understood đồ sộ mean what is today described as lapis lazuli.
  23. ^ Theophrastus, On Stones (De Lapidibus) - IV-23, translated by D.E. Eichholtz, Oxford University Press, 1965.
  24. ^ Pearlie Braswell-Tripp (2013), Real Diamonds and Precious Stones of the Bible (ISBN 978-1-4797-9644-1)
  25. ^ "In His Image Devotional Bible" (IBN 978-1-4143-3763-0)
  26. ^ Birnbaum, Raoul (2003). The Healing Buddha. tr. 64.
  27. ^ “Phật Dược Sư là ai?”.
  28. ^ S. C. Bosch Reitz, "Trinity of the Buddha of Healing", Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol 19, No. 4 (Apr., 1924), pp. 86-91.

Nguồn[sửa | sửa mã nguồn]

  • Bowersox, Gary W.; Chamberlin, Bonita E. (1995). “Gemstones of Afghanistan”. Tucson, AZ: Geoscience Press. .
  • Oldershaw, Cally (2003). “Firefly Guide đồ sộ Gems”. Toronto: Firefly Books. .
  • Bariand, Pierre, "Lapis Lazuli", Mineral Digest, Vol 4 Winter 1972.
  • Lapparent A.F., Bariand, P.. et Blaise, J., "Une visite au gisement de lapis lazuli de Sar-e-Sang du Hindu Kouch, Afghanistan," C.R. Somm.S.G.P.p. 30, 1964.
  • Wise, Richard W., Secrets Of The Gem Trade, The Connoisseur's Guide To Precious Gemstones, năm nhâm thìn ISBN 9780972822329
  • Wyart J. Bariand P.., Filippi J., "Le Lapis Lazuli de Sar-e-SAng", Revue de Geographie Physique et de Geologie Dynamique (2) Vol. XIV Pasc. 4 pp. 443–448, Paris, 1972.
  • Herrmann, Georgina, "Lapis Lazuli: The Early Phases of Its Trade", Oxford University Dissertation, 1966.
  • Bakhtiar, Lailee McNair, Afghanistan's Blue Treasure Lapis Lazuli, Front Porch Publishing, 2011 ISBN 978-0615573700
  • Korzhinskij, D.S., "Gisements bimetasomatiques de philogophite et de lazurite de l'Archen du pribajkale", Traduction par Mr. Jean Sagarzky-B.R.G.M., 1944.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons nhận thêm hình hình họa và phương tiện đi lại truyền đạt về Ngọc lưu ly.
  • Lapis lazuli bên trên Gemstone.org Lưu trữ 2003-02-01 bên trên Wayback Machine
  • Tài liệu kể từ khóa huấn luyện trực tuyến được tạo ra vì thế Đại học tập California bên trên Berkeley Lưu trữ 2009-01-01 bên trên Wayback Machine
  • Lapislazuli: Sự xuất hiện nay, khai quật mỏ và tiềm năng thị ngôi trường của một sắc tố màu xanh lá cây domain authority trời