Say xe là một vấn đề phổ biến, đặc biệt khi đi những chuyến đường dài. Cảm giác buồn nôn, chóng mặt không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe. Vậy đâu là nguyên nhân gây say xe và chúng ta nên xử lý như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp những thắc mắc của bạn.
Say tàu xe là một hiện tượng phổ biến khi cơ thể phản ứng không tốt với việc di chuyển trên các phương tiện như ô tô, tàu, thuyền, máy bay... Hiện tượng này có thể gây ra nhiều khó chịu với các triệu chứng như buồn nôn, chóng mặt, đổ mồ hôi lạnh, và mệt mỏi. Vậy nguyên nhân nào gây ra say tàu xe? Dưới đây là những nguyên nhân chính khiến cơ thể gặp phải tình trạng này.
Sự mất cân bằng giữa các tín hiệu cảm giác
Nguyên nhân chính của say tàu xe là sự mất cân bằng giữa những gì mắt, tai trong và hệ thống thần kinh cảm nhận được. Khi bạn di chuyển trên tàu, xe hoặc các phương tiện khác, tai trong – nơi chứa hệ thống tiền đình giúp duy trì thăng bằng – cảm nhận được sự chuyển động.
Sự mất cân bằng giữa các tín hiệu cảm giác
Nguyên nhân chính của say tàu xe là sự mất cân bằng giữa những gì mắt, tai trong và hệ thống thần kinh cảm nhận được. Khi bạn di chuyển trên tàu, xe hoặc các phương tiện khác, tai trong – nơi chứa hệ thống tiền đình giúp duy trì thăng bằng – cảm nhận được sự chuyển động.
Hệ thống tiền đình nhạy cảm
Một số người có hệ thống tiền đình nhạy cảm hơn so với người khác, điều này khiến họ dễ bị say tàu xe. Hệ tiền đình ở tai trong có nhiệm vụ cảm nhận sự chuyển động của cơ thể trong không gian. Khi hệ thống này bị kích thích quá mức bởi chuyển động không đều, chẳng hạn như rung lắc trên xe hoặc tàu, nó có thể gây ra hiện tượng say tàu xe.
Yếu tố di truyền
Di truyền cũng có thể đóng vai trò trong việc làm tăng nguy cơ say tàu xe. Nếu gia đình bạn có người dễ bị say tàu xe, khả năng cao là bạn cũng sẽ gặp phải tình trạng này.
Tư thế ngồi không ổn định
Khi di chuyển, ngồi ở những vị trí không ổn định hoặc ngồi ngược hướng với phương tiện di chuyển có thể khiến các tín hiệu mà cơ thể cảm nhận được từ mắt và tai trong trở nên không đồng nhất, làm tăng nguy cơ bị say tàu xe.
Thiếu khí oxy và mùi hôi
Thiếu khí oxy và mùi hôi
Căng thẳng và lo lắng
Tâm lý căng thẳng và lo lắng trước khi di chuyển cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng say tàu xe. Khi bạn lo lắng, cơ thể dễ rơi vào trạng thái căng cứng, làm cho các triệu chứng của say xe xuất hiện sớm hơn và nặng hơn.
Các bệnh lý liên quan đến tai trong
Một số bệnh lý liên quan đến tai trong như viêm tai, rối loạn tiền đình cũng có thể là nguyên nhân làm tăng nguy cơ bị say tàu xe. Những vấn đề này làm ảnh hưởng đến khả năng thăng bằng và điều chỉnh cơ thể trong không gian.
Say tàu xe là nỗi ám ảnh của nhiều người, khiến mỗi chuyến đi trở nên mệt mỏi và khó chịu. Tuy nhiên, có nhiều cách đơn giản nhưng hiệu quả để giúp bạn vượt qua cảm giác này. Dưới đây là những mẹo chống say tàu xe đã được nhiều người áp dụng thành công.
Nhìn ra ngoài trời để giảm say xe
Say tàu xe là nỗi ám ảnh của nhiều người, khiến mỗi chuyến đi trở nên mệt mỏi và khó chịu. Tuy nhiên, có nhiều cách đơn giản nhưng hiệu quả để giúp bạn vượt qua cảm giác này. Dưới đây là những mẹo chống say tàu xe đã được nhiều người áp dụng thành công.
Nhìn ra ngoài trời để giảm say xe
Nhắm mắt và ngủ một giấc
Nếu đi xe vào buổi tối hoặc không ngồi gần cửa sổ, bạn có thể thử nhắm mắt hoặc chợp mắt một lát. Việc này giúp giảm xung đột giữa các tín hiệu từ mắt và tai trong, giúp cơ thể thư giãn hơn và cảm giác buồn nôn cũng giảm đi.
Nhai kẹo cao su hoặc ăn vặt nhẹ
Nhai kẹo cao su hoặc ăn nhẹ là cách đơn giản để giảm chứng say xe. Hành động nhai giúp hệ thần kinh tập trung vào cử động nhai, từ đó giảm các tác động của xung đột giữa mắt và tai gây ra cảm giác say xe. Bạn có thể chọn những đồ ăn nhẹ dễ tiêu như bánh quy, kẹo gừng hoặc các loại snack nhẹ.
Không khí trong lành giúp giảm say xe
Nhai kẹo cao su hoặc ăn vặt nhẹ
Nhai kẹo cao su hoặc ăn nhẹ là cách đơn giản để giảm chứng say xe. Hành động nhai giúp hệ thần kinh tập trung vào cử động nhai, từ đó giảm các tác động của xung đột giữa mắt và tai gây ra cảm giác say xe. Bạn có thể chọn những đồ ăn nhẹ dễ tiêu như bánh quy, kẹo gừng hoặc các loại snack nhẹ.
Không khí trong lành giúp giảm say xe
Sử dụng gừng để chống say tàu xe
Gừng là một nguyên liệu tự nhiên rất hiệu quả trong việc giảm buồn nôn. Bạn có thể nhai một miếng gừng tươi, uống trà gừng hoặc sử dụng kẹo gừng để giúp giảm triệu chứng say xe. Gừng có tác dụng làm dịu dạ dày và giúp hệ tiêu hóa ổn định hơn.
Bấm huyệt
Một số nghiên cứu cho thấy bấm huyệt tại vị trí cổ tay – điểm giữa hai gân lớn – có thể giúp giảm các triệu chứng say xe. Mặc dù phương pháp này chưa có nhiều cơ sở khoa học, nhưng nhiều người đã áp dụng thành công và cảm thấy bớt khó chịu.
Tránh các loại thực phẩm khó tiêu
Trước khi lên xe, nên tránh ăn các loại thực phẩm khó tiêu như đồ chiên dầu mỡ, gia vị cay nóng, hay đồ chua. Những thực phẩm này có thể gây đầy hơi và kích ứng dạ dày, làm tình trạng buồn nôn trở nên tồi tệ hơn.
Ăn nhẹ trước khi khởi hành
Để tránh tình trạng dạ dày trống rỗng hoặc quá no, bạn nên ăn một bữa nhẹ trước khi lên xe. Đừng ăn quá nhiều, nhưng cũng không để bụng đói, vì điều này có thể làm bạn dễ bị buồn nôn hơn trong suốt chuyến đi.
Chọn chỗ ngồi ít rung lắc
Vị trí chỗ ngồi trên xe cũng có ảnh hưởng lớn đến việc say tàu xe. Nếu đi ô tô, hãy chọn ngồi gần tài xế hoặc ở giữa xe, vì đây là những vị trí ít rung lắc. Đối với tàu thuyền, bạn nên chọn ghế ở giữa tàu và gần cửa sổ để có thể nhìn ra ngoài, từ đó giảm cảm giác say sóng. Còn trên máy bay, chọn ghế ở khu vực giữa hai cánh máy bay để tránh rung lắc và tiếng ồn.
Mang khẩu trang để giảm tiếp xúc với mùi khó chịu
Mang khẩu trang để giảm tiếp xúc với mùi khó chịu
Tránh tiếp xúc với người say xe
Tiếp xúc hoặc ngồi gần những người bị say xe có thể khiến bạn dễ bị tác động và tăng cảm giác buồn nôn. Cảm giác "lây lan" này có thể làm não bộ tự định hướng và khiến bạn bị say xe nhanh chóng.
Ăn khoai tây hoặc các thực phẩm giàu tinh bột
Ăn khoai tây hoặc các thực phẩm chứa nhiều tinh bột trước chuyến đi có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn. Khoai tây giúp ổn định dạ dày, cung cấp đủ năng lượng và làm dịu hệ tiêu hóa.
Sử dụng vỏ chanh, quýt
Hương thơm dễ chịu từ vỏ chanh, quýt có thể giúp giảm cảm giác say xe. Bạn có thể mang theo vỏ chanh hoặc quýt, dùng để ngửi khi cảm thấy buồn nôn. Tinh dầu trong vỏ các loại trái cây này giúp làm dịu thần kinh và giảm sự khó chịu khi di chuyển.
Dầu gió
Ngửi dầu gió là một trong những mẹo dân gian phổ biến để giảm say xe. Mùi thơm từ dầu gió giúp phân tán sự chú ý khỏi cảm giác buồn nôn, làm cho bạn dễ chịu hơn trong suốt chuyến đi.
Tránh đọc sách hoặc sử dụng điện thoại trên xe
Đọc sách hoặc nhìn vào các vật tĩnh trong khi xe di chuyển có thể làm tăng sự xung đột giữa tín hiệu từ mắt và tai trong, khiến cảm giác buồn nôn xuất hiện nhanh hơn. Thay vì tập trung vào sách hay điện thoại, hãy nhìn ra ngoài để đồng bộ cảm giác chuyển động.
Nói chuyện với người khác
Tránh đọc sách hoặc sử dụng điện thoại trên xe
Đọc sách hoặc nhìn vào các vật tĩnh trong khi xe di chuyển có thể làm tăng sự xung đột giữa tín hiệu từ mắt và tai trong, khiến cảm giác buồn nôn xuất hiện nhanh hơn. Thay vì tập trung vào sách hay điện thoại, hãy nhìn ra ngoài để đồng bộ cảm giác chuyển động.
Nói chuyện với người khác
Đi tàu xe thường xuyên để thích nghi
Cơ thể con người có thể thích nghi với việc di chuyển. Nếu bạn thường xuyên đi tàu xe, cơ thể sẽ dần quen và giảm bớt tình trạng say xe. Đó cũng là một trong những cách giúp giảm triệu chứng say xe về lâu dài.
Sử dụng thuốc chống say xe
Nếu bạn dễ bị say xe và các biện pháp tự nhiên không mang lại hiệu quả, bạn có thể sử dụng thuốc chống say xe. Thuốc kháng histamin, thuốc kháng cholinergic hoặc miếng dán sau tai là những lựa chọn phổ biến. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, đặc biệt với trẻ em và phụ nữ mang thai.
Say tàu xe không chỉ gây ra sự khó chịu mà còn làm ảnh hưởng đến trải nghiệm mỗi chuyến đi của bạn. Để "chữa trị" lâu dài, việc tập luyện cho cơ quan tiền đình trở nên khỏe mạnh, quen với chuyển động cơ thể là một giải pháp hiệu quả. Dưới đây là những bài tập cơ bản và bài tập mắt giúp bạn tăng cường khả năng thích nghi với chuyển động, giảm thiểu triệu chứng say tàu xe.
Các bài tập này giúp cơ quan tiền đình trở nên nhạy bén hơn, dần thích nghi với những thay đổi về chuyển động của cơ thể, từ đó giảm thiểu tình trạng say xe.
Bài tập mức độ 1: Lắc lư ra trước – ra sau
Bài tập mức độ 2: Xoay người
Đây là một chuỗi động tác đơn giản nhưng rất hiệu quả trong việc cải thiện khả năng giữ thăng bằng của tiền đình. Hãy thực hiện từng bước sau:
Khoảng cách đi bộ có thể điều chỉnh theo khả năng chịu đựng của bạn. Ban đầu, nếu chóng mặt hãy dừng lại nghỉ ngơi, sau đó tiếp tục. Khi đã quen, hãy tăng dần độ dài quãng đường.
Bài tập Brandt-Daroff
Khoảng cách đi bộ có thể điều chỉnh theo khả năng chịu đựng của bạn. Ban đầu, nếu chóng mặt hãy dừng lại nghỉ ngơi, sau đó tiếp tục. Khi đã quen, hãy tăng dần độ dài quãng đường.
Bài tập Brandt-Daroff
Cách thực hiện: Nằm nghiêng sang một bên với đầu nghiêng 45 độ, giữ tư thế trong 30 giây rồi ngồi dậy. Lặp lại nhưng lần này đầu nghiêng sang bên đối diện. Thực hiện 5 lần cho mỗi bên.
Gập người trong tư thế ngồi
Tư thế: Ngồi thẳng lưng, hai chân duỗi thẳng.
Cách thực hiện: Cúi đầu xuống cho mũi chạm đầu gối bên trái, sau đó ngẩng đầu lên và cúi xuống cho chạm đầu gối phải. Lặp lại 5 lần.
Gập người trong tư thế đứng
Tư thế: Đứng thẳng.
Cách thực hiện: Cố gắng gập người xuống để nhặt đồ vật ở phía trước mặt. Lặp lại động tác 5 lần.